Türk Devletleri Teşkilatı (TDT), son yıllarda kültürel, ekonomik ve siyasi iş birliklerinin yanı sıra bölgesel güvenlik alanında da önemli bir aktör haline gelmiştir. Uluslararası güç dengelerindeki değişimler, sınır ötesi tehditlerin artışı ve Avrasya’daki kırılganlıklar, bölgenin sadece tarihsel bağlarla değil; sınırlar, güvenlik tehditleri ve stratejik fırsatlar açısından da yeniden ele alınmasını gerektirmektedir. Bu doğrultuda TDT, sınır güvenliği, enerji rotaları, dijital altyapı ve coğrafi iş birliği gibi alanlarda ortak bir vizyon geliştirmektedir.
Bu stratejik dönüşüm, bazı sınır bölgelerinin daha fazla öneme sahip olmasını ve detaylı şekilde incelenmesini zorunlu kılmıştır. Özellikle sınır bölgeleri, uluslararası ilişkilerde kırılganlıkların ve iş birliği dinamiklerinin en belirgin olduğu alanlardır. Türk dünyasının tarihsel, kültürel ve jeopolitik bağlarının somutlaştığı bu sınır bölgeleri, TDT’nın güvenlik, ekonomi ve kimlik politikalarının sınandığı önemli mekânlardır. Bu yüzden saha çalışmaları, teşkilatın stratejik vizyonunu yerel dinamiklerle buluşturmak açısından kritik önemdedir. Bu nedenle etkinliğin Iğdır’da düzenlenmesi, teorik tartışmalar kadar uygulamalı analizler ve saha gözlemleri açısından da önemlidir. Iğdır, Azerbaycan, İran ve Ermenistan ile sınırı bulunan ve çok-sınırdaş yapısıyla bölgesel kırılganlıkları, güvenlik tehditlerini ve stratejik fırsatları bir arada barındıran özel bir alandır.
Etkinliğin temel amaçları şunlardır:
- Türk Devletleri Teşkilatı bağlamında sınır güvenliği, bölgesel tehditler ve stratejik iş birliklerini çok katmanlı olarak tartışmak;
- Katılımcıların Iğdır özelinde sınır dinamiklerini gözlemleyip, harita ve senaryo analizleri yapmalarını sağlamak;
- Katılımcıların TDT üye ve gözlemci ülkelerinin sınır ve güvenlik konularına katkı sunacak akademik çalışmalar yapabilmeleri için gerekli metodolojik becerileri kazandırmak.
Üç gün sürecek etkinlik, ilk iki gün teorik dersler, üçüncü gün ise Dilucu (Azerbaycan), Alican (Ermenistan) ve Borualan (İran) sınır kapılarında yapılacak saha çalışmaları ile tamamlanacaktır. Hedef kitleyi, uluslararası ilişkiler, tarih, coğrafya, kamu yönetimi ve ilgili sosyal bilimler alanlarında yüksek lisans ve doktora öğrencileri oluşturmaktadır. Atölye çalışmaları ve saha uygulamaları ile katılımcıların sınırları sadece coğrafi çizgiler olarak değil, sosyo-kültürel, ekonomik ve güvenlik boyutlarıyla da değerlendirmeleri amaçlanmaktadır. Sınır köylerinde yapılacak gözlemlerle, sınır geçişleri, askeri varlıklar, enerji hatları ve demografik yapılar incelenecek; veri toplama ve analiz teknikleri deneyimlenecektir.
Türkiye’de benzer etkinliklerin çoğu büyükşehirlerde yapıldığı için bölgesel akademik fırsatlarda eşitsizlik yaşanmaktadır. Iğdır’da düzenlenecek bu etkinlik, hem bilimsel hem mekânsal olarak özgün ve kapsayıcı bir deneyim sunacaktır. Katılımcılar, Iğdır’ın stratejik konumu sayesinde Azerbaycan (Nahçıvan), İran ve Ermenistan ile etkileşimleri sahada gözlemleyerek çok boyutlu jeopolitik analizler yapma imkânı bulacaktır.
Ayrıca, uluslararası akademik literatürden örnek makaleler üzerinde analiz yapılacak ve akademik yazım atölyeleriyle katılımcıların nitelikli yayınlar ortaya koymaları desteklenecektir. Türkiye’de bölgesel güvenlik literatüründe TDT özelinde yapılan çalışmaların sınırlı olması, bu etkinliğin hem teorik hem saha verisine dayalı analizlerle önemli bir boşluğu doldurma potansiyeline işaret etmektedir. Sonuç olarak, etkinliğin TDT perspektifinden disiplinlerarası bakış açısı geliştirebilen, saha verilerini akademik çıktılara dönüştürebilen yeni araştırmacılar yetiştirmeye katkı sağlaması hedeflenmektedir.